Meten is Weten

De Hollandse Cirkel
De metingen over land of ijs worden door landmeters uitgevoerd. Voor het opmeten van moeilijk bereikbare plaatsen zoals watervlaktes, ontwikkelt de Leidse landmeter Mr. Jan Pieterszoon Dou de Hollandse Cirkel. De Beemster is het eerste grote project dat wordt opgemeten met de Hollandse Cirkel.
De Hollandse Cirkel is een hoekmeetinstrument. Je kunt er kompasrichtingen mee bepalen, loodlijnen mee uitzetten en zowel in het horizontale als het verticale vlak hoeken mee meten. De cirkel, met een gradenverdeling, bestaat uit twee paar vizieren loodrecht op elkaar en een draaibaar vizierenaar.
Een Hollandse cirkel, van Heindrick Sneewins, ca. 1670. Foto: Planetarium Zuylenburgh.
De landmeter deelt het op te meten perceel in rechthoeken. Het oppervlak van elk van deze rechthoeken wordt bepaald door één van de zijden, de diagonaal en de hierdoor ingesloten hoek, op te meten. Uit deze gegevens kan het oppervlak worden berekend. De landmeter zet vervolgens de resultaten van de metingen met lineaal en passer op een kaart uit.

Afbeelding uit: Practijck des Lantmetens by Johan Sems & Jan Pietersz Dou, 1600, Koninklijke Bibliotheek.